Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Plastyków

       HISTORIA KLUBU NAUCZYCIELI PLASTYKÓW

       Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Plastyków z siedzibą przy Wojewódzkim Ośrodku Kultury w Lublinie obchodzi piękną rocznicę 50-lecia swego istnienia. Pół wieku to w sztuce okres znaczący dla przemian poglądów estetycznych, wartości artystycznych i powstających dzieł. W historii Stowarzyszenia ten okres jest – co zrozumiałe ze względu na historię kraju – niezwykle bogaty w przemiany założeń i potrzeb dydaktycznych szkolnictwa.
       Jubileusz 50. rocznicy istnienia stwarza niecodzienną okazję do snucia planów dalszej działalności, ale jest równocześnie czasem do wspomnień lat minionych i refleksji nad nie zawsze łatwą drogą działalności społecznej mierzonej dość wysoko w swoich ambicjach, założeniach i realizacjach. Dziś spoglądając w przeszłość warto uzmysłowić sobie jak wyglądały początki dzisiejszego Stowarzyszenia. Otóż pośród wielu nauczycieli uczących plastyki, grupa najbardziej uzdolnionych i świadomych swojej misji szerzenia i propagowania kultury plastycznej, traktuje swe obowiązki pracy dydaktycznej w sposób dalece wykraczający poza etatowe zobowiązania. Grupa ta ma ambicje krzewienia kultury plastycznej w środowisku, przez czynne uprawianie jednej z dziedzin sztuki i jej upowszechnianie. Istotne jest, że nauczyciele ci wykorzystują posiadaną wiedzę i wewnętrzną potrzebę tworzenia co ma korzystny wpływ nie tylko na innych nauczycieli ale także na szerzej rozumiane środowisko.
       Wychodząc z powyższych założeń, nauczyciele ci zjednoczeni wspólną ideą, przy dużym zaangażowaniu Stanisława Popka, inaugurują realizację już sprecyzowanych założeń.
       Jak pisał Stanisław Popek w jednodniówce Kontakty wydanej przez Zarząd Okręgu Związku Nauczycielstwa Polskiego w Lublinie, w artykule Z paletą po lekcjach „…Pierwsza wystawa nauczycieli plastyków amatorów Lubelszczyzny odbyła się (...) w roku 1959 w lokalu Szkoły Podstawowej nr 18 w Lublinie. Salon wystawowy znajdował się w ciemnym hallu. Wzięło w niej udział czterech autorów: Maksymilian Iwanek – ówczesny kierownik sekcji rysunków przy Okręgowym Ośrodku Metodycznym w Lublinie, Władysław Pruszyński z Dzierzkowic, Tadeusz Różycki z Białej Podlaskiej oraz Stanisław Popek z Zamościa. W rok później dzięki organizacyjnej pomocy Józefa Steligi z ZO ZNP w Lublinie w 1960 roku odbył się pierwszy zjazd nauczycieli zajmujących się plastyką z terenu całego województwa lubelskiego. Wybrano zarząd klubu przewodniczącym został Stanisław Popek, ustalono zasady działania i sposoby popularyzacji prac nauczycieli plastyków. Zjazd i wystawę zorganizowaną w Sali klubowej ZNP przy Placu Litewskim 1 należy uznać za ważne wydarzenie, gdyż od tej pory datuje się systematyczna działalność Klubu Okręgowego Nauczycieli Plastyków przy ZO ZNP.
       W wyniku przeprowadzonego rozpoznania terenu, systematycznego organizowania pokazów prac plastycznych w Lublinie jak też w miastach powiatowych (…) ilość malujących i rysujących nauczycieli stale wzrasta (…). Równocześnie rozpoczęliśmy organizowanie wystaw indywidualnych. Nie wystarczały już bowiem doroczne wystawy zbiorowe członków Klubu. Było to wynikiem intensywnego szkolenia nauczycieli plastyków prowadzonego na niedzielnych spotkaniach w Lublinie, podczas których zwracano szczególną uwagę na: technologię pracy malarza, technikę graficzną i rysunkową, pracę w plenerze (zagadnienia szkiców i studiów z natury) (…). Po roku 1968 poprzestano na trzykrotnych spotkaniach Klubu w ciągu roku, na których opracowuje się wybrane zagadnienia z wiadomości o sztuce najnowszej, analizuje się prezentowaną twórczość plastyczną członków Klubu oraz wybrane zagadnienia z technologii pracy plastyka. (…). W okresie tym do grona najaktywniejszych członków – których prace prezentowano na wystawach krajowych i zagranicznych należeli: Edward Mikołajczyk, Stanisław Wolanin, Roman Mucha, Tadeusz Różycki, Marta Jersak, Zofia Lulek, Genowefa Sarnecka, Róża Popek, Adela Hawrylecka, Helena Jaworska, Jan Skop, Karol Skaruch i inni”, a także przewodniczący klubu Stanisław Popek, Konrad Szurowski i Stanisław Mrówczyński.
       Istotne i korzystne znaczenie dla działalności Klubu okazało się zainteresowanie tą formą pracy nauczycieli przez Zarząd Główny ZNP w Warszawie. Członkowie klubu zaczęli uczestniczyć w wakacyjnych kursach i plenerach malarskich organizowanych na szczeblu centralnym. W latach 1964 – 1972 Lublin był miejscem centralnych kursów dla nauczycieli plastyki (organizowanych przez OOM przy Kuratoryjnym Ośrodku Szkoleniowym w Lublinie oraz Klub Nauczycieli Plastyków). Na terenie woj. lubelskiego przez szereg lat wielką pomoc organizacyjną ze strony administracji oświatowej okazywała Krystyna Mucha a następnie Tadeusz Andrzejewski. Prowadzony z dużym zaangażowaniem Klub Nauczycieli Plastyków zawsze był ośrodkiem integrującym pedagogów o zbliżonych zainteresowaniach i ambicjach twórczych.
       W roku 1973 dr Stanisław Popek przeszedł z Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego do pracy na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej a prowadzenie dotychczasowej działalności Klubu przejął nauczyciel metodyk plastyki Stanisław Mrówczyński. Miejscem spotkań w dalszym ciągu była sala klubowa Domu Nauczyciela przy ul. Akademickiej 4, a formy działalności kontynuowane. Wypracowane przez Stanisława Popka działania szkoleniowe i popularyzatorskie okazały się optymalne w warunkach jakie istniały. Osobnym sukcesem w działalności Klubu było stworzenie ogólnodostępnej pracowni plastycznej dla nauczycieli. Zaprojektowana jeszcze w latach 60. powstała przez zabudowanie nieużywanego tarasu na dachu budynku Domu Nauczyciela. Przestronna, przeszklona, dobrze wyposażona w sztalugi, stoły, naczynia do martwych natur, funkcjonowała do 1980 roku. Rok później bez żadnych uprzedzeń zmieniono to funkcjonalne pomieszczenie na magazyn dokumentacji a następnie na salę noclegową, nigdy nie zwróconą członkom Klubu Nauczycieli Plastyków. Nie zmienia to faktu, że patronat ZO ZNP był wyraźnie odczuwalny. Na wszystkie zebrania członków Klubu zawsze udostępniano bezpłatnie salę, zabezpieczono odpowiednie szafy na gromadzenie prac i dokumentacji, przygotowywano drobny poczęstunek i umożliwiano organizację wystaw indywidualnych i zbiorowych. Na podkreślenie zasługuje zaangażowanie w działalność Klubu wszystkich jego uczestników, co poza ambicjami twórczymi owocuje niezwykle koleżeńską wręcz rodzinną atmosferą. Równocześnie istotne jest i godne podkreślenia, że bardzo zróżnicowany poziom artystyczny prezentowanych prac i przynależność wielu członków do ogólnopolskich związków twórczych nie umniejsza atmosfery tolerancji i wyrozumiałości względem osobistych poglądów różnych osób na wartości w sztuce.
       Z biegiem lat przybywa nauczycieli z wyższym wykształceniem plastycznym i aspiracjami wykraczającymi ponad dotychczasowe. Mimo wprowadzonego nowego podziału administracyjnego i znacznego zmniejszenia terenu województwa, na spotkania członków Klubu przychodziło średnio 20 – 30 osób. Kontynuowano dotychczasowe formy, a zintensyfikowano działania w zakresie organizacji plenerów. Do bardziej udanych należy zaliczyć plenery w Tucholi, Gdańsku, Poniatowej, Augustowie i Zakopanem. Zdecydowana większość plenerów była finalizowana wystawą prac i katalogiem.
       Równocześnie przez szereg lat organizowano przeglądy nauczycielskiej twórczości artystycznej. Pozwalało to na konfrontację osiągnięć twórczych, ale – co istotne – pozwalało dostrzec wzrost poziomu artystycznego prezentowanych prac. Konfrontacje te spełniały ważną rolę w rozniecaniu ambicji środowisk i poszczególnych osób. Do znaczących przeglądów twórczości artystycznej można zaliczyć zorganizowane w Kraśniku czy Chełmie, zaś o rozmachu tych kilkudniowych imprez świadczy udział ilościowy nauczycieli plastyków: Puławy ’83 – 38 osób, Lubartów ’86 – 26 osób, Lublin ’87 – 22 osoby, Lublin ’88 – 39 osób.
       O rozwoju Klubu Nauczycieli Plastyków i nowych inicjatywach jego członków świadczą tworzone wystawy w terenie. W Nałęczowie Zbigniew Strzyżyński organizuje wystawy w internacie Liceum Ogólnokształcącego, a w Gminnym Ośrodku Kultury i Szkole Podstawowej w Dzierzkowicach podobne ekspozycje kilkakrotnie urządził Sławomir Rodzik. Do końca 1981 roku działalność Klubu Nauczycieli Plastyków była systematyczna, jedynie rytmiczność tą na prawie rok zakłócił stan wojenny. Na dwa miesiące przed jego oficjalnym odwołaniem w wyniku wyraźnych oczekiwań nauczycieli nastąpiło wznowienie działalności.
       W roku 1992 ZO ZNP z okazji 30 - lecia wydano obszerny katalog prezentujący wszystkich członków Klubu z reprodukcjami prac i syntetycznie ujętym poglądem na wartości artystyczne w sztuce. W kolejnych latach działalność wystawiennicza, konsultacyjna i plenerowa była kontynuowana według wypracowanych form przez założyciela Klubu – Stanisława Popka.
       Nowym, nowatorskim i cenionym pomysłem okazał się zainicjowany i realizowany siedmiokrotnie jako biennale Ogólnopolski Przegląd Twórczości Plastycznej Nauczycieli. Pozwalało ono widzieć nasze środowisko na tle całej Polski. Te absorbujące i niezwykle wartościowe przeglądy mocno wspierał ZO w Lublinie i ZG ZNP w Warszawie. Ówczesny prezes ZO ZNP Robert Żuk zabiegał, by poparcie dla tej inicjatywy czyniło nasz Klub widocznym na kulturalnej mapie Polski. To dość ambitne przedsięwzięcie owocowało dużym uznaniem nauczycieli z całego kraju dla głównego organizatora i satysfakcją dla przewodniczącego Klubu. W 2002 roku Stanisław Mrówczyński dotychczasowe przewodnictwo po blisko 30. latach przekazał Alinie Hładyniuk. Ambitna i sprawna organizacyjnie doprowadziła do wstąpienia nowych członków, kontynuowała dotychczasową linię działalności, akceptując plenerową formę doskonalenia. Malarskie spotkania w Kluczkowicach, Jabłoniu, Turkowicach, Gościeradowie i Pszczelej Woli są jej niewątpliwą zasługą a wystawy poplenerowe cieszyły się zawsze dobrą oceną miejscowego społeczeństwa. W 2007 roku w miejsce jednoosobowego przewodnictwa na ogólnym zebraniu członków Klubu wybrano nowy Zarząd, który swoją działalność związał z Wojewódzkim Ośrodkiem Kultury, a Klub przekształcił w Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Plastyków.

                                                                                                    Stanisław Mrówczyński


<<<< Powrót